Detektywistyczne przygody profesorowej Szczupaczyńskiej

Dziewczęta i chłopcy, czy znacie krakowskie kryminały retro Maryli Szymiczkowej? Czy poznaliście już nową Dulską – Profesorową Ignacową Szczupaczyńską? Jeśli nie, to gorąco polecam Wam tę rozrywkę na jesienne wieczory. Są już trzy tomy kryminalnych przygód Szczupaczyńskiej, więc komu posmakują, nie będzie musiał długo czekać na kolejny kęs.

Pojechałam z tą konsumpcyjną metaforą, teraz tylko patrzeć, jak wyląduje na FB profilu „To się w książce nie mieści”, gdzie moja koleżanka Monika zbiera rozmaite perełki z blogów osób parających się opowiadaniem o swoich lekturach. Auć, będzie bolało!

Maryla Szymiczkowa to pseudonim autorskiego duetu Jacek Dehnel&Piotr Tarczyński. Co prawda ten fakt jest tajemnicą poliszynela (nawet w serwisie lubimyczytac.pl autorzy są wymienieni ciurkiem: Jacek Dehnel, Piotr Tarczyński, Maryla Szymiczkowa), ale nie mogłam się powstrzymać – a nuż uda mi kogoś się zaskoczyć (jeśli Ciebie, to napisz komcia, plis!). Czytam kolejne tomy z przyjemnością, na którą składa się kilka czynników.

Po pierwsze, fascynujący jest dla mnie Kraków końca XIX wieku, który kończy się na Plantacjach, dziś nazywanych Plantami, zapyziała prowincja monarchii austro-węgierskiej. Mieszkańcy ulicy Na Gródku rezydują na peryferiach miasta, a Dębniki, Kazimierz i Podgórze to osobne wsie, gdzie panuje bieda, ruja i poróbstwo. Wszędzie błoto, ciemno, zimno, nabożne krakowskie matrony oczy by sobie wydrapały, na każdym kroku rywalizują a to w organizowaniu balów i loterii charytatywnych, a to w dopomaganiu rozwojowi karier swoich mężów, a skąpstwo, zamiłowanie do plotek i wstręt do wszelkich nowości dzieci wysysają z mlekiem matek. Kisząc się w krakowskim sosie wszyscy wzdychają do Wiednia, stolicy imperium, gdzie można zrobić prawdziwą karierę. Co jakiś czas pojawiają się autentyczne smaczki, jak ten, że tramwaj elektryczny zmieścił się pod Bramą Floriańską, bo ktoś wpadł na pomysł (w powieści jest to Franciszka, służąca profesorostwa, niczym Marysia w „Poszukiwany, poszukiwana”) by obniżyć bruk. Po kartach powieści przechadzają się postaci autentyczne, jak Stanisław Przybyszewski czy Tadeusz Żeleński. Takie motywy też bardzo lubię.

Po drugie, zagadka kryminalna zawsze jest bardzo intrygująca. Nie staram się jej rozwiązać, ponieważ lubię moment zaskoczenia na końcu książki, a gdy już domyślę się, kto zabił, tracę zainteresowanie i prycham pogardliwie. Phi, prościzna, skoro nawet ja na to wpadłam!…

Po trzecie, fascynuje mnie główna bohaterka. Zofia Szczupaczyńska jest rasową krakowską matroną, choć nie z urodzenia. Kiedy ją poznajemy, jest Dulską w każdym calu, jakby wyskoczyła prosto z dramatu Zapolskiej. Skąpa, świętoszkowata, sztywna jak kij od miotły, skora do łatwych ocen, okopana w swoich poglądach, zamknięta na wszelkie nowości, złośliwa i wredna. Autorzy droczą się i naśmiewają ze swojej bohaterki, kiedy np. wkładają w jej usta krytykę twórczości Wyspiańskiego. O, Matejko to był malarz, a ci współcześni pacykarze!… Wszystko schodzi na psy! W dobie wielkiej wystawy prac Wyspiańskiego w Muzeum Narodowym jest to dla mnie szczególnie zabawne.

W miarę rozwoju detektywistycznej kariery Zofii dokonuje się w niej stopniowa przemiana. Arcyciekawe jest to oddulszczanie, które odbywa się na oczach czytelnika. W ramach prowadzonego śledztwa zapuszcza się w rejony, do których żadna dama z towarzystwa nawet się nie zbliżała i spotyka się z ludźmi, którymi do tej pory gardziła.

Bardzo jestem ciekawa, co dalej zrobi ze swoim życiem Szczupaczyńska, która wyraźnie poluzowała gorset. Interesująco zapowiadają się także dalsze losy jej służącej Franciszki.

Czytajcie Szymiczkową. Miodzio jest.

Maryla Szymiczkowa, „Tajemnica domu Helclów”, „Rozdarta zasłona”, „Seans w Domu Egipskim”, wydawnictwo Znak, Kraków 2016-2018.